-
- Ο ζωγράφος απεικονίζει στιγμιότυπα και έθιμα από τη ζωή των απλών ανθρώπων με μία ιδεαλιστική διάθεση, αλλά και αμεσότητα, και παράλληλα με εθνογραφικό ενδιαφέρον. Στις περισσότερες ελληνικές ηθογραφίες του Γύζη το παιδί είναι μια ουσιαστική παρουσία μέσα στο έργο και η απόδοση του αναδεικνύει το ζωγράφο οξύ παρατηρητή των «αποχρώσεων» του παιδικού ψυχισμού. Στα «Αρραβωνιάσματα των παιδιών», που και ο ίδιος ο καλλιτέχνης εκτιμούσε πολύ, δεν μπορεί να μην σταθεί κανείς. Εδώ εικονογραφεί ένα παλιό έθιμο, με ιδιαίτερη ιστορική βαρύτητα στην εποχή της Τουρκοκρατίας. Είναι έκδηλη η έγνοια του ζωγράφου να καταγράψει με όσο το δυνατό μεγαλύτερη περιγραφική ακρίβεια το γεγονός, το χώρο, τις φορεσιές, και εδώ βλέπουμε αβρά, εξευγενισμένα γυναικεία και παιδικά πρόσωπα που πρωταγωνιστούν σε πολλές ελληνικές σκηνές του καλλιτέχνη, μάρτυρες κι αυτά της έμφυτης ιδεαλιστικής ροπής του. Ένας Γερμανός τεχνοκρίτης έγραφε, σχολιάζοντας το έργο αυτό, το 1897: «Πόσον επιτυχώς κατώρθωσε εις τους Αρραβώνας των παίδων να αναπαραστήσει το πρόωρον εκείνο ερύθημα, τον ισχυρόν αυτόν φυσικόν προμαχώνα της γυναικείας αρετής. Αλλά η σοβαρότητα του γέροντος ιερέως, η επισημότης της τελετής και η γενική προσήλωση εις το παιδί, δίδουν μιαν σημασίαν εις το μικρόν του άτομον και του αφυπνίζουν εν αίσθημα ιδίας αξίας, σκεπτικισμού και συστολής.» Ο καλόγερος και το μικρό κορίτσι επανέρχονται και σε άλλους πίνακες του Γύζη. Πηγή: Αφροδίτη Κουριά, Ιστορικός Τέχνης, «Το παιδί στην Νεοελληνική Τέχνη (1833-1922) Εικόνες-Αντιλήψεις», Ίδρυμα Ερευνών για το παιδί, Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1985, Δημ.Κεντρ.Βιβλ.Σπάρτης
-
- Το 1865 ο Λύτρας στρέφει αποφασιστικά τη ματιά του στον ελληνικό χώρο και στους απλούς ανθρώπους του τόπου του και αρχίζει να καταγράφει στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής του, συνήθειες και έθιμα με αφηγηματική, περιγραφική διάθεση αλλά και αμεσότητα. Πέρα από τα πρόσωπα και το χώρο, ο Λύτρας ενδιαφέρεται να αποτυπώσει και τις διάφορες τοπικές ενδυμασίες με όλη τη γραφικότητα και τα στολίδια τους. Στα χρόνια αυτά θεμελιώνεται η επιστήμη της λαογραφίας με τις εργασίες του Νικόλαου Πολίτη. Η πρώτη, ίσως, γνήσια ελληνική ηθογραφία είναι το έργο του Λύτρα «Επιστροφή από το πανηγύρι της Πεντέλης» (γύρω στα 1870), το οποίο δανείζεται στοιχεία από τον πίνακα του Γερμανού ζωγράφου Peter Von Hess, επιστροφή μιας Αθηναϊκής οικογένειας μετά το τέλος της επανάστασης. Ο πατέρας καθισμένος στο ζώο, παίζει το μουσικό όργανο και τραγουδά. Λίγο πιο μπροστά προχωρεί ο μικρός γιός, ντυμένος τη φουστανέλα, που συνοδεύει τον πατέρα του με τη φλογέρα και ανάμεσά τους η νεαρή μάνα με την τοπική φορεσιά, έχοντας στους ώμους το μικρότερο παιδί, που όλο χαρά κρατά την κουλούρα του σαν τρόπαιο στο υψωμένο του χέρι. Η εικόνα του άνδρα πάνω στο ζώο και της γυναίκας που προχωρεί με τα πόδια, φορτωμένη μάλιστα το παιδί, είναι πιστή καταγραφή της ελληνικής πραγματικότητας. Πηγή: Αφροδίτη Κουριά, Ιστορικός Τέχνης, «Το παιδί στην Νεοελληνική Τέχνη (1833-1922) Εικόνες-Αντιλήψεις», Ίδρυμα Ερευνών για το παιδί, Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1985, Δημ.Κεντρ.Βιβλ.Σπάρτης
Υαλοτεχνική Παπαϊωάννου 
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.